Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, "2025 yılında kurbanlık hayvanlara 147 milyar liradan fazla para ödeneceği tahmin ediliyor" dedi.
TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, yaklaşan Kurban Bayramı öncesi kurbanlık fiyatları hakkında değerlendirmelerde bulunarak, "Kurban Bayramı, dini ve kültürel anlamının yanı sıra ülkemiz ekonomisi açısından büyük bir öneme sahiptir. Özellikle hayvancılık sektörü için bu dönem can suyu olmaktadır. Üreticilerimiz kurbanlık satışları sonrasında borçlarını kapatmaya, bir sonraki yılın planlamasını yapmaya çalışmaktadır. Kurban Bayramı için milyonlarca hayvan aylar öncesinden besiye alınmakta ve 4 gün gibi kısa bir sürede kesilmektedir. Beslenme amaçlı hayvan alımları, beslenen kurbanlıkların satışları için ödenen para, yem, veteriner hizmetleri, hayvanların satış merkezlerine nakilleri, satış yeri kiraları, kişisel masraflar, kasap kesim ücretleri ve derilerin satılmasına kadar birçok ticari faaliyet bu dönemde yapılmakta ve bütün bunlar da ekonomik anlamda büyük meblağlara ulaşmaktadır. Türkiye Ziraat Odaları Birliği olarak çeşitli illerde, Ziraat Odalarımız aracılığıyla derlediğimiz kurbanlık fiyatlarını ve Kurban Bayramı’na yönelik beklentilerimizi kamuoyuyla paylaşmaya devam ediyoruz" ifadelerini kullandı.
Kurbanlık hayvan sayısına değinen Bayraktar şunları kaydetti:
"Son yıllardaki kurban satışlarını da göz önünde tuttuğumuzda bu yıl yaklaşık olarak 750 bin büyükbaş ve 2 milyon 600 bin küçükbaş hayvan olmak üzere toplamda 3 milyon 350 bin kurbanlık hayvan kesileceğini tahmin ediyoruz. Ancak bayrama yaklaştığımız bugünlerde üreticilerimiz satışların geçen yıllara göre daha yavaş seyrettiğini söylüyor. Temennimiz talebin canlanarak hem üreticimizin hem de kurban ibadetini yerine getirmek isteyen vatandaşlarımızın memnun olduğu bir Kurban Bayramı’nı daha idrak etmektir."
Ülke geneli kurbanlık hayvan fiyatları
Kurbanlık fiyatları ve satış şeklinin illere göre farklılık arz ettiğine dikkat çeken Bayraktar şunları kaydetti:
"Kimi yerlerde canlı ağırlık (baskül) ve et (karkas) fiyatı üzerinden, kimi yerlerde ise canlı hayvan (kabala) üzerinden pazarlık yöntemiyle ya da hisseli satışlar yapılıyor. Son zamanlarda özellikle büyükşehirlerde kesim fiyatı da hayvan satış fiyatına dâhil ediliyor. Kurbanlık hayvan fiyatları; illere, canlı ağırlığa, ırkına (yerli-kültür) ve büyükbaşta inek, düve, tosun, küçükbaşta koyun, koç, keçi olmasına göre farklılık gösteriyor. Ziraat Odalarımızdan aldığımız verilere göre ülkemizde ortalama fiyatların; hayvan başına büyükbaşta 80 bin ile 350 bin lira, küçükbaşta ise 13 bin lira ile 40 bin lira arasında değişeceği görülüyor. Canlı ağırlık fiyatının da kilogram başına büyükbaş hayvanlarda 250 lira ile 380 lira, küçükbaş hayvanlarda 230 lira ile 380 lira arasında olacağı tahmin ediyoruz. Ülke ortalamasına bakıldığında, büyükbaş hayvanların canlı kilogram fiyatının 300 lira 38 kuruş, küçükbaş canlı kilogram fiyatlarının ise 307 lira 52 kuruş olduğu görülüyor. Fiyatlar, geçen yıla göre büyükbaşta yüzde 21, küçükbaşta ise yüzde 25,9 oranında arttı. Ortalama fiyat kilogram başına büyükbaşta 248 lira 33 kuruştan 300 lira 38 kuruşa, küçükbaşta ise 244 lira 24 kuruştan 307 lira 52 kuruşa çıktı. Canlı kilogram olarak büyükbaş hayvan fiyatları, satışların en fazla olduğu üç büyük ilimizden, İstanbul’un Avrupa yakasında 300 lira ile 380 lira, Anadolu yakasında 300 lira ile 350 lira, Ankara ve İzmir’de 280 lira ile 350 lira arasında değişiyor. Küçükbaş hayvan fiyatları ise canlı kilogram olarak, İstanbul’un Avrupa yakasında 350 lira ile 380 lira, Anadolu yakasında 320 lira ile 370 lira, Ankara’da 280 lira ile 350 lira, İzmir’de 300 lira ile 370 lira arasında seyrediyor."
"Kurbanlık hisse bedelleri İstanbul’da 30 bin lira ile 45 bin lira, Ankara’da 25 bin lira ile 40 bin lira arasında değişiyor"
Büyükbaş hayvanlarda hisseli satışlar da yapıldığını belirten Bayraktar, "Hisse fiyatları illere göre değişmekle birlikte 20 bin lira ile 45 bin lira arasında seyrediyor. Bazı illerimizde hisseli satışlarda kişi başı hisse bedeli İstanbul’da 30 bin lira ile 45 bin lira, Ankara’da 25 bin lira ile 40 bin lira, İzmir’de 23 bin lira ile 40 bin lira, Bursa’da 28 bin lira ile 45 bin lira, Antalya’da 25 bin lira ile 30 bin lira, Sakarya’da 20 bin lira ile 40 bin lira, Adana, Gaziantep ve Samsun’da 20 bin lira ile 30 bin lira arasında değişiyor. Bu fiyatlar bayram yaklaştıkça talebe göre değişebilecektir" değerlendirmesini yaptı.
Fiyat değişim nedenleri
Yem fiyatları başta olmak üzere işçilik, veteriner, ilaç, elektrik, nakliye vb. gibi masraflarda meydana gelen artışlar kurbanlık fiyatlarının yükselmesinde etkili olduğuna dikkat çeken Bayraktar şu bilgileri verdi:
"Üreticilerimizin işletmelerinde çalıştırdıkları bir işçiye ödedikleri brüt asgari ücret geçen yıl 20 bin 2 lira iken bu yıl yaklaşık yüzde 30 artışla 26 bin 5 liraya yükseldi. Çiftçilerimizin geçen yıl tonunu 7 bin 482 liraya aldıkları kuru yonca otu bu yıl yüzde 46,5 artışla 10 bin 958 lira, 2 bin 797 liraya aldıkları saman yüzde 33,4 artışla 3 bin 733 lira, 10 bin 229 liraya aldıkları besi yemi yüzde 25,5 artışla 12 bin 835 liraya yükseldi. Çiftçilerimizin işletmelerinde kullandıkları elektriğin kilovatı geçen yıl 256 lira 46 kuruş iken bu yıl yüzde 12,8 artışla 377 lira 21 kuruşa yükseldi. Mazot fiyatları ise geçen yıla göre yüzde 13,8 artarak 41 lira 23 kuruştan, 46 lira 94 kuruşa yükseldi. Geçen yıl Kars ilinden; Ankara’ya 47 bin liraya giden nakliye aracı, bu yıl 55 bin liraya, İstanbul’a 58 bin liraya giden araç 70 bin liraya, Bursa ve İzmir’e 60 bin liraya giden araç 75 bin liraya gidiyor."
Vekâletle kesim
Bayraktar şöyle devam etti:
"Kurban Bayramı döneminde birçok dernek ve vakıf, hayır işlemeyi düşünen vatandaşlarımızın verdiği vekâletle, onlar adına kurban kesmek için faaliyet içine giriyor. Ülkemizde yurt dışında vekâletle kurban kesimi giderek artıyor. Vakıf ve derneklerin yurt dışı fiyatlarını ülke içi fiyatlarına göre daha düşük tutması birçok vatandaşın ucuz diye oralara yönelmesine neden oluyor, bu da iç pazarda yetiştiricilerimizin satışlarını olumsuz etkiliyor. Geçmiş yıllarda vakıf ve derneklerin yurt içi ve yurt dışı vekâlet ücretleri hemen hemen aynıyken bu makas 2025 yılında yüzde 152 oldu. Ülke içindeki ve dışındaki muhtaç Müslümanlara yapılacak her kuruş yardımın daima destekçisiyiz. Ancak şunu da unutmamamız gerekir. Kurban kesimini yurt içinde yapıp, elde edilen eti soğuk zincirde yurt dışındaki Müslümanlara gönderirsek üreticimizi ve hayvancılığımızı korumuş oluruz. Ayrıca dernek ve vakıflar kâr amacıyla hareket etmemeli, toplu alımlarda üreticinin hakkını koruyacak fiyat politikası uygulamalıdır."
"Üreticilerimiz hayvan satış yerlerindeki çadırlara yüksek kiralar ödemesine rağmen aldığı hizmetten memnun değil"
Bayraktar, kurbanlık satmak isteyen üreticilerin, büyükşehirlerde her ilçede farklı olmak üzere satış yerlerine çadır kirası ödediğini kaydededek, "Fiyatlar illere ve ilçelere göre farklılık arz ediyor. Kurban satıcıları 15 gün kaldıkları sürede; Ankara’da 20 bin lira ile 40 bin lira, Bursa’da 50 bin lira ile 120 bin lira, İzmir’de 50 bin lira ile 100 bin lira, İstanbul’da ise 100 bin lira ile 200 bin lira arasında çadır kirası ödüyor. Kurban çadırlarından yüksek ücretler alınmaması yönünde belediyelere her yıl çağrıda bulunmamıza rağmen, ne yazık ki bu yüksek fiyat uygulaması devam ediyor. Diğer taraftan üreticilerimiz kurban pazarlarında belediyelerin hizmetlerini yeterli görmüyor. Kurban pazarlarında üreticilerimizin temel ihtiyaçlarının aksatılmadan karşılanması çok önemlidir. Belediye başkanları bu konuda hassasiyet göstermelidir. Bu alanları bir gelir kapısı olarak değil bir hizmet kapısı olarak görelim. Hayvan satış yerlerinden mümkünse ücret almayın ya da cüzi bir fiyattan kiralayın. Üreticilerimizin maliyeti ne kadar düşerse vatandaşın kesesine de o kadar olumlu etki edecektir. Bayram sonrasında ise kurbanlık kesim alanlarında ciddi yoğunluk oluşmaktadır. Yoğunluğun oluşması ve kesim yerlerinde yaşanan mağduriyetler, vatandaşların kurban kesim alanı tercihlerini kısıtlıyor. Belediyelerin yaşanan yoğunluklara karşı kesim alanlarını arttırması ve kesim yerlerinde hijyen kurallarına dikkat edilmesi noktasında tedbirler alması da son derece önemlidir" diye konuştu.
"2025 yılında kurbanlık hayvanlara 147 milyar liradan fazla para ödeneceği tahmin ediliyor"
Bayraktar şu bilgileri verdi:
"Ortalama 400 kilogram canlı ağırlığa sahip büyükbaş hayvanın canlı kilosunun 300,38 lira civarında satılacağı düşünüldüğünde, bayram süresince kesilecek yaklaşık 750 bin büyükbaş hayvana ödenecek para 90 milyar 114 milyon lirayı bulacaktır. Bir küçükbaş hayvanın ortalama 21 bin 900 liradan satılacağı tahminiyle, kesilecek yaklaşık 2 milyon 600 bin küçükbaş hayvana ödenecek paranın ise 56 milyar 940 milyon lira olacağı, toplamda halkımızın kesilecek yaklaşık 3 milyon 350 bin kurbanlık için 147 milyar liradan fazla para ödeyeceği tahmin ediliyor."
"Ekonomiye kazandırılacak tahmini deri değeri 602,4 milyon liradır"
Standartlara uygun kesilmiş ve tuzlanmış yaş koyun derisinin âdetinin yaklaşık 30 liraya satıldığı bilgisini veren Bayraktar, "Tahmini 2 milyon 600 bin küçükbaş hayvan kesileceği hesap edildiğinde küçükbaş hayvanların derilerinin ekonomik değeri yaklaşık olarak 78 milyon lirayı bulacaktır. Ayrıca 400 kilogramlık bir sığırdan ortalama 30 kilogram deri çıkmaktadır. Standartlara uygun elde edilmiş, tuzlanmış sığır derisinin kilosunun yaklaşık 30 lira olduğu göz önüne alındığında kesilecek 750 bin büyükbaş hayvandan elde edilecek derinin değeri 675 milyon liraya ulaşacaktır. Standartlara uyulduğu takdirde kurbanlıklardan toplamda yaklaşık 753 milyon liralık deri geliri elde edilecektir. Fakat kurbanlıklar çoğu yerde ehil olmayan kişiler tarafından kesildiği için deride ciddi olarak ekonomik kayıp oluşmaktadır. Bu kaybın yüzde 20’ler civarında olduğu ve toplam kaybın 150,6 milyon lirayı bulduğu tahmin edilmektedir. Buna göre, kayıplar nedeniyle, Kurban Bayramı’nda ekonomiye kazandırılacak tahmini deri değeri 602 milyon 400 bin lira civarında kalmaktadır. Ziraat odalarımızdan gelen bilgilere göre özellikle küçükbaş hayvan derilerini kimse almamakta, bu deriler mecburen çöpe atılmaktadır. Bu ülkemiz açısından önemli bir kayıptır. Yetkililerin bu konuya eğilmesi, ekonomik kaybın önüne geçecek tedbirleri almasını bekliyoruz" diye konuştu.
"Kasaplara ödenen tahmini para 4,4 milyar lirayı aşacaktır"
Kurban bayramlarının son yıllarda kasaplar için önemli bir gelir kapısı olduğunu aktaran Bayraktar, "Kasaplar, hayvanları kesme, yüzme, parçalama gibi işler için yaptıkları işe göre farklı bir ücret almaktadır. Kimileri sadece kesip dörde bölmekte, kimileri ise detaylı parçalamaktadır. Ücretler de buna göre değişmektedir. Kasaplar büyükbaş hayvanda sadece kesip, derisini yüzüp, dörde bölmek için 5 bin ile 10 bin lira arası, detaylı parçalamak için 10 bin ile 15 bin lira arası, küçükbaşta ise bin ile bin 500 lira arası ücret talep etmektedir. Büyükbaş hayvanların ortalama yarısının kasaplar tarafından yaklaşık 7 bin 500 lira ücret mukabilinde kesileceği tahminiyle, 375 bin büyükbaş hayvan için kasaplara ödenecek meblağ 2,8 milyar lirayı aşacaktır. Aynı şekilde küçükbaş hayvanların yarısının kasaplar tarafından ortalama bin 250 lira ücret karşılığında kesileceği hesabıyla 1 milyon 300 bin küçükbaş hayvan için kasaplara ödenecek tutar 1,6 milyar lirayı aşacaktır. Buna göre, kasaplara ödenecek bedel toplamda tahmini 4,4 milyar lirayı aşacaktır. Bunların yanı sıra kelle, işkembe, bağırsak gibi sakatatlar kurban kesenler tarafından çoğunlukla alınmamakta, kesim yerlerine veya toplayıcılara bırakılmaktadır. Bu da ciddi bir ekonomik değer oluşturmaktadır" şeklinde konuştu.
"Et ve Süt Kurumu bayram sonrasında elde kalan hayvanları üreticiyi mağdur etmeyecek bir fiyattan almalıdır"
Bayraktar, açıklamalarını şöyle tamamladı:
"Satışların beklendiği gibi gerçekleşmemesi durumunda bayram döneminde satılamayan hayvanlar, Et ve Süt Kurumu tarafından üreticilerin yaptığı ek masraflar da dikkate alınarak üreticiyi mağdur etmeyecek bir fiyattan satın alınmalıdır. Bu kurbanlık yetiştiriciliğinde sürdürülebilirlik açısından çok önemlidir. Son olarak aylardır büyük bir emekle yetiştirdiği hayvanlarını kurban pazarlarına getiren tüm üreticilerimize bol ve bereketli kazançlar diliyor, kurban bayramlarını şimdiden tebrik ediyorum."
