Türkiye’de kestane üretimini tehdit eden kestane gal arısına (Dryocosmus kuriphilus) karşı biyolojik mücadelede önemli bir adım atıldı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Ziraat Fakültesi ile Samsun Orman İşletme Müdürlüğü iş birliğinde yürütülen çalışma kapsamında, zararlının düşmanı olan ’torymus sinensis’ türü faydalı böcek doğaya salındı.
İstilacı bir tür olan kestane gal arısı, tomurcuklara bıraktığı yumurtalarla gal (şişkinlik) oluşumuna neden oluyor, bu da ağaçların gelişimini engelleyerek çiçeklenme ve meyve verimini ciddi oranda düşürüyor. Özellikle genç fidanlarda kurumalara kadar varan zararlara yol açabilen gal arısı, Türkiye’nin birçok bölgesinde yüzde 50 ile yüzde 70 arasında rekolte kayıplarına neden oluyor. Kimyasal mücadele yöntemlerinin yetersiz kalması ve çevreye zarar verme riski nedeniyle, uzmanlar tarafından biyolojik kontrol yöntemleri ön plana çıkarılıyor. Bu çerçevede sadece kestane gal arısıyla beslenen torymus sinensis adlı faydalı arının doğaya salınması, hem ekolojik dengeyi koruma hem de kestane üretimini sürdürülebilir hale getirme açısından büyük önem taşıyor. Bu çerçevede gal arısı ile mücadele için Samsun Orman İşletme Müdürlüğü Orman Zararlıları ve Biyolojik Mücadele Laboratuvarı’nda üretilen ’torymus sinensis’ böcekleri, OMÜ Ali Nihat Gökyiğit Araştırma İstasyonu’nda bulunan kestane bahçelerinde doğaya salındı. Orman İşletme Müdürü Menderes Özkolay ile yetkililerin katıldığı programda böcekler tek tek gal olan dallara bırakıldı.
"5 ile 7 yıl sonra yok edecek"
Salım sonrası açıklama yapan OMÜ Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ümit Serdar, "Gal arısı zararlısı ile biyolojik mücadele çok önemlidir. Türkiye kestanenin gen merkezidir. Anadolu kestanesinin gen merkezidir. Ülkemizde yaklaşık 70 -75 bin ton kadar kestane üretimi var. Şu anda kestaneliklerimiz gal arası tehdidi altındadır. Büyük bir kısmı bu gal arısı zararlısı ile karşı karşıya kalmış durumdadır. Bu zararlıya karşı Orman Genel Müdürlüğü laboratuvarlarında ‘torymus sinensis’ böcek üretimi yapıldı. Samsun Orman İşletme Müdürlüğü ise bir laboratuvar kurdu. Bu laboratuvardan yapılan işlemler sonucu bir hayli böcek üretimi yapıldı. Böceklerin bir kısmın burada araştırma istasyonunda salımı yapıldı. Bu böcek salındıktan yaklaşık 5 ile 7 yıl sonra yok edecek. Salım yapıldıktan sonra böcekler ağaçlara yumurta bırakacaklar. Bunlar daha sonra toplanacak ve bunun içerisinde tekrar ‘torymus sinensis’ böceği üretilecek" dedi.
3 bin 950 tane üretildi
Samsun Orman İşletme Müdürlüğü’nden alınan bilgilere göre, Samsun genelinde toplam 5 bin 343 hektar alanda kestane ormanları mevcut. 2024 yılında ise coğrafi işaret tescil belgesi almış Salıpazarı ilçesi ve Ondokuz Mayıs kestane ormanlarında kestane gal arası zararlısı (Dryocosmus kuriphilus) yoğun olarak görülmeye başladı. Kestane gal arısı kestane ağaçlarının yeni sürgünlerinde gal oluşmasına neden oluyor. Gal oluşu ile sürgünlerin büyümesi ve çiçeklenmesini engelliyor. Bitkide oluşan gelişme geriliği nedeniyle meyve üretiminde yüzde 50-70 arasında kayıplar meydana geliyor. Kestane zararlısı kestane gal arısı ile Samsun genelinde biyolojik olarak mücadele yapabilmek amacıyla Orman Genel Müdürlüğü oluru ile Samsun Orman İşletme Müdürlüğü Orman Zararlıları ile Biyolojik Mücadele Laboratuvarı kuruldu. 2024 yılı içerisinde özellikle Salıpazarı 19 Mayıs ilçelerinde bulunan kestane ormanlarına salınmak üzere 40 bin adet gal toplatıldı. Samsun Orman İşletme Müdürlüğü Orman Zararlıları ve Biyolojik Mücadele Laboratuvarı’nda 3 bin 950 adet torymus sinensis üretimi yapılarak Mayıs ayında hastalığın görüldüğü kestane ormanlarında belirlenen noktalara salındı.
