Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, İstanbul’da yapılan barış görüşmelerinin diplomatik çözüm arayışına yeni bir boyut kazandırdığını ifade ederek, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ev sahipliğinde Rusya, Ukrayna ve ABD liderlerinin katılacağı bir liderler zirvesi yapılması temennisini paylaştı. Fidan, "Bundan sonraki aşamada belki bir liderler toplantısının gerçekleşmesi ve özellikle uzun süreli bir ateşkesin hayata geçmesi için çok iyi olur" dedi.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Ukrayna’nın başkenti Kiev’de Ukrayna Dışişleri Bakanı Andrii Sybiha ile bir araya geldi. İki bakan, görüşmenin ardından ortak basın toplantısı düzenledi. Konuşmasına sıcak ev sahipliğinden dolayı Ukrayna tarafına teşekkür ederek başlayan Fidan, "Savaş boyunca hem bir önceki görevimde hem bu görevimde Ukraynalı dostlarımızın yanında olmak, onlarla bu zor süreçte devam eden süreçler hakkında yanlarında olmak için istişarelerde bulunmak amacıyla buraya gelmeye çalıştım. Bugün yine Kiev’deyiz. Daha güzel günlerde de burada olmanın ümidiyle, duasıyla bu ziyareti yapıyorum. Buraya sayın Bakanın da ifade ettiği gibi Moskova’dan geldim. Oradaki gözlemlerimizi, değerlendirmelerimizi burada kendileriyle paylaştım. Bugün öğleden sonra Sayın Zelenskiy tarafından da kabulüm söz konusu. Başta Sayın Andriy Yermak ve Rüstem Umerov olmak üzere diğer Ukraynalı arkadaşlarla da bir araya geleceğiz" dedi.
"İstanbul’daki görüşmeler, diplomatik çözüm arayışına yeni bir boyut kazandırdı"
Ukrayna’daki savaşta kritik bir yol ayrımına yaklaşıldığını ifade eden Fidan, "16 Mayıs günü İstanbul’da gerçekleştirilen müzakerelerin başında işaret ettiğim üzere önümüzde iki yol bulunmakta; ya bu savaşın devamına göz yumacağız ya da bu sene içerisinde kalıcı bir barışa ulaşacağız. Türkiye açısından diyalog yoluyla adil ve kalıcı bir barışa ivedilikle ulaşılması ve savaşın sona erdirilmesi tek yoldur. Bu konuda savaşın başından itibaren cumhurbaşkanımızın yoğun bir çaba içerisinde olduğunu hep beraber gördük. Yine bu çabanın bir neticesi olarak hem bizi talimatlandırması hem uluslararası aktörlerle sürekli bir iletişim içerisinde bulunması neticesinde belli mesafeleri almamız mümkün olabiliyor. İstanbul’da 16 Mayıs’ta gerçekleştirilen görüşmeler diplomatik çözüm arayışlarına yeni bir boyut kazandırdı. Ateşkes ve barış için beklentiler arttı. İstanbul görüşmeleri, yeni bir başlangıç olarak değerlendiriyoruz. İstanbul’da varılan takas mutabakatının süratli bir şekilde tamamlanması, müzakerelerin somut sonuçlar verebileceğini ispatladı. Biz, İstanbul’da yakalanan ivmenin sürmesini istiyoruz. Farklı görüşleri ve imkanları olan aktörlerin devreye girmesiyle, taraflar arasındaki uzlaşma zeminin güçleneceğine inanıyoruz. Bu anlayışla, Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatıyla bir mekik diplomasisi içerisindeyiz. Önce Moskova’da Rus tarafının görüşlerini dinledim, kendi değerlendirmelerimizi ve fikirlerimizi paylaştım. Bildiğiniz gibi Rusya 2 Haziran günü görüşmelere devam etmeye hazır olduklarını açıkladı. Bugün de Ukrayna’da Kiev’de Ukraynalı dostlarımızla kapsamlı bir görüş alışverişi yapmaktayız. Bu sabah değerli dostum Sayın Bakan Sybiha ile son durumu ele aldık, verimli ve uzun bir görüşme yaptık. Başlangıçta da ifade ettiğim üzere Sayın Cumhurbaşkanı Zelenskiy tarafından da kabul edileceğiz. Kendisine Sayın Cumhurbaşkanımızın mesajlarını iletme imkanım olacak. Ayrıca bugün gün içerisinde Kırım Tatarları ve Gagavuz Türkleriyle de bir araya gelmek imkanım olacak" diye konuştu.
"Müteakip görüşmelere ev sahipliğine hazırız"
Türkiye’nin Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne, bağımsızlığına ve egemenliğine olan desteğinin tam olduğunu vurgulayan Fidan, "Biz müzakerelerin nerede gerçekleştirildiğinden ziyade savaşın yol açtığı yıkımın ve insani trajedinin sonlandırılmasına odaklanıyoruz. Tarafların İstanbul’da aldıkları ilke kararı temelinde bir sonraki turun yapılmasının mümkün olduğu görüşündeyiz. Dolayısıyla müteakip görüşmelere ev sahipliğine hazır olduğumuzu burada bir kez daha huzurlarınızda ifade etmek istiyorum" dedi.
"Ukrayna’nın yeniden imarı sürecine katkı sunmak istiyoruz"
Ukraynalı mevkidaşı Sybiha ile Türkiye ile Ukrayna arasındaki ikili gündemi de değerlendirdiklerini kaydeden Fidan, "Stratejik ortağımız olan Ukrayna ile ilişkilerimiz pek çok alanda daha da derinleştirilebilir. Savaştan önce Ukrayna ile ekonomi alanında güçlü ilişkilere sahiptik. Firmalarımız, savaşın yol açtığı yeni gerçekliğe uyum sağlamakta başarılı oldu ve Ukrayna ekonomisine katkı sunan çalışmalarını sürdürdü. Ukrayna ile 2022 yılında imzaladığımız Serbest Ticaret Anlaşmasının yürürlüğe girmesi, ticari ve ekonomik ilişkilerimizi derinleştirecek. Bunun yanı sıra, önümüzdeki dönemde Ukrayna’nın yeniden imarı sürecine katkı sunmak istiyoruz. Benzer şekilde savunma sanayi alanındaki işbirliğimizi devam ettirmeyi ve enerji güvenliği alanında ortak çalışmalar yürütmeyi arzu ediyoruz" diye konuştu.
"Kırım’daki durum ile ilgili gelişmeleri yakından takip ediyoruz"
Kırım Tatarlarının durumunu yakından takip ettiklerinin altını çizen Fidan, "Ukrayna ile aramızda tarihi bir bağ ve köprü oluşturan Kırım Tatar soydaşlarımız ve Kırım’daki durum ile ilgili gelişmeleri de yakından takip ediyoruz. Türkiye, Kırım tatarlarını her daim destekleyecektir. Kırım Tatar halkının sürgünü 81. yıl dönümünü 18 Mayıs günü idrak etmiştik. Bu vesileyle sürgünde hayatını kaybeden soydaşlarımızı bir kez daha rahmetle yad ediyorum" dedi.
Fidan, "Stratejik ortağımız Ukrayna ile mevcut bağlarımızı daha da güçlendirmeyi temenni ediyoruz. Bölgesel sahiplenme anlayışıyla Ukrayna ve Rusya arasındaki savaşın bir an önce, adil ve kalıcı bir biçimde sona erdirilmesini istiyoruz. Diliyorum ki Kiev’de gerçekleştirdiğim bu ziyaret, her iki konuda da başarıya ulaşmamızı sağlar" şeklinde konuştu.
"Dört liderin bir araya gelmesiyle İstanbul’da birincisi, ikincisi yapılan görüşmelerin taçlanması mümkün"
Basın toplantısının soru cevap kısmında Ukrayna ile Rusya arasında Türkiye’nin ev sahipliğinde gerçekleştirilebilecek yeni görüşmelere değinen Fidan, "Türkiye’nin çatışmanın çözümü konusundaki müzakerelerde yoğun bir tecrübesi var. Gerek Orta Doğu, gerek Kafkaslar, Afrika, Balkanlar, buralardaki birçok çatışmanın çözümünde son 20 yıldır aktif bir rol oynamaktayız. Çünkü biz gerçekten bölgemizde barış, sükunet ve huzur olduğu zaman istikrar, özgürlük, güvenlik ve kalkınmanın geleceğine inanıyoruz. Bundan hareketle, bütün bilgi, beceri ve kapasitemizi Rusya ile Ukrayna arasındaki devam eden bu savaşın durması yönünde yapılan katkılara, biz ilave ne katkı yapabiliriz onun için çalışıyoruz. Şimdi İstanbul’da yeniden başlayan görüşmeler gerçekten fevkalade önemli. Bizim inancımız şu; müzakere masasında kalındığı sürece muhakkak bir ilerleme görülebilir. Bir önceki görüşmenin somut çıktısı olarak esir takası vardı ve taraflar ateşkes ile ilgili pozisyonlarını birbirlerine deklare etme konusunda mutabık kaldılar. Bu aslında bir ilerleme. Bu yeni yapılacak görüşmede, umarım artık teknik çalışmaların büyük oranda tamamlanmış olacağını da görmek mümkün olacak. Bundan sonraki aşamada belki bir liderler toplantısının gerçekleşmesi ve özellikle uzun süreli bir ateşkesin hayata geçmesi için çok iyi olur diye değerlendiriyorum açıkçası. Sayın Erdoğan’ın ev sahipliğinde Sayın Trump’ın ve Sayın Zelenskiy’in, yani dört liderin bir araya gelmesiyle İstanbul’da birincisi, ikincisi yapılan görüşmelerin taçlanması mümkün olabilir diye değerlendiriyoruz" dedi.
"Savaşta yok olan şehirler hep Ukrayna şehirleri"
Ukrayna’da devam eden savaşın Avrupa açısından oluşturduğu güvenlik tehditlerine ilişkin bir soruya Fidan, "Ukrayna’da devam eden savaşın tabii ki Avrupa’nın güvenlik mimarisi ile ilgili bir takım soruları gündeme getirdiği ortada. Avrupa-Amerika ilişkilerinde Sayın Trump’ın yönetime gelmesiyle beraber ortaya çıkan yeni denklemin oluşturduğu soru işaretleri var buna yönelik atılması gereken adımlar nelerdir, bunlar sürekli tartışılıyor. Ama biz Türkiye olarak hep şu odağı koruduk. Savaşta yok olan şehirler hep Ukrayna şehirleri, ölen insanlar Ukrayna askerleri, dolayısıyla bir an önce bu savaşın ortaya çıkardığı yıkıcı tesiri durdurmamız gerekiyor. Avrupa güvenliği ile ilgili yapılan Ukrayna savaşı bağlamındaki tartışmalar daha geniş çerçevede ele alınması gereken bir konu ama şu anda problemi yaşayan, sıkıntıyı yaşayan, işgali yaşayan taraf Ukrayna tarafı, bunu hatırdan çıkarmamamız gerekiyor" yanıtını verdi.
"Türkiye, her iki tarafla da olan iyi ilişkisini kullanıyor"
Fidan, Türkiye’nin barış sürecindeki rolüne ilişkin değerlendirmesinde ise, "Türkiye her iki tarafla da iyi ilişkisini kullanarak barış perspektifini ilerletme, hayata geçirme konusunda elinden geleni yapıyor. Türkiye’nin rolünü burada ne olabilir dediğiniz zaman bunu ifade etmek istiyorum. Elimizdeki bu ilişki yeteneğini savaşı sonlandırma ile ilgili açıkçası ilerletmeye çalışıyoruz" ifadelerini kullandı.
Fidan, "Rusya ve Batı arasındaki devam eden tarihi mücadelenin aslında bir tarihi zorunluluk olmadığı, güçlü liderlik gösterilirse tarihin yeniden yazılabileceğine ve tarihin dip akıntısından kurtulabilineceğine inanıyoruz. Burada tekrar oturup barış temelli, dayanışma temelli yeni bir anlayışla günümüz liderliğinin bir vizyon ortaya koyması gerekiyor. Hem Batı’dan hem Rusya’dan böyle bir vizyonun ortaya çıkmasına dünyanın ihtiyacı var açıkçası" dedi.
"Gazze’de taraflar, değerlendirme sürecinde"
Gazze’de yeni ateşkes sürecine de değinen Fidan, "Gazze ile ilgili olarak evet, biliyorsunuz, ortada gelip giden bazı kağıtlar var. Son Amerikalı müzakereci Sayın Witkoff tarafından Hamas’a gönderilen kağıtla alakalı dün hem Hamas Siyasi Bürosu ile hem Sayın Katar Başbakanı ile görüşmelerimiz oldu. Bizim her zaman için ifade ettiğimiz şey, tıpkı burada olduğu gibi orada da bir an önce ateşkesin olması, barışın olması, işgalin son bulması ve insani yardımların bir an önce başlaması konusunda uluslararası toplumun çağrısını yürekten destekliyoruz. Bu konuda neler yapılabilir onun arayışı içerisindeyiz. Bu konudaki vizyonumuz ortada ve şu anda ben tarafların bu kağıdı değerlendirmek sürecinde olduğunu söylemekle yetinmek istiyorum" ifadelerini kullandı.
"Rusya’daki görüşmede Ukrayna’nın NATO üyeliği gündeme gelmedi"
Fidan, Ukrayna’nın NATO’ya üyeliğine ilişkin bir soruya ise, "Ukrayna’nın NATO meselesi, NATO içerisinde çok ciddi bir tartışma konusu. Bu uzun zamandır tartışılan bir konu. Çeşitli parametreleri var, özellikle devam eden savaşın gerçekliği göz önüne alındığında bu konu ittifak içerisinde üye ülkelerin farklı pozisyonlarla meseleye yaklaştığı bir konu. Burada ittifak içerisinde görüşmeler devam edecek, biliyorsunuz NATO bir savunma ittifakı, bir caydırıcılık örgütü. Ukrayna’daki barışa, özgürlüğe ve istikrara ne türden bir NATO pozisyonu daha katkı verici olur bunun hep beraber tartışılması gerekiyor. Burada Avrupa’nın pozisyonu, Amerika’nın pozisyonu, Türkiye’nin pozisyonu üç pozisyonun bir şekilde, bir yerde buluşması gerekiyor. Rusya’daki görüşmelerim esnasında böyle bir konuyu tartışmadım, açıkçası gündeme de gelmedi. Bu konudaki görüşmeler devam edecek" dedi.
